Alle brandweren in Nederland

Brandweer

De brandweer is de instantie die zich bezighoudt met het redden van mens en dier en het voorkomen en bestrijden van brand en het verlenen van hulp bij ongevallen. Tot haar taken behoren ook voorlichting, controle op preventieve maatregelen, brandbestrijding en rampenbestrijding.

De Nederlandse brandweer beschikt over een wagenpark dat vuurrood van kleur is (kleurcode RAL 3000). De rode kleur is overigens geen verplichting. Daarnaast zijn de voertuigen voorzien van BZK-striping (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), die in het leven is geroepen om de herkenbaarheid van de verschillende hulpverleningsdiensten te vergroten. De voertuigen van de brandweer zijn uitgerust met blauw zwaailicht en tweetonige hoorn.

De taak die brandweerlieden uitvoeren spreekt velen tot de verbeelding. Het maakt hen bij het ruime publiek zeer gerespecteerd. De maatschappelijke dienstverlening van de brandweer wordt door de bevolking gewaardeerd. Uitingen van respect en sympathie voor de brandweer vinden we vooral bij rampen, zoals de vuurwerkramp in Enschede, de aanslagen van de 11e september in New York of de gasexplosie van 29 juli 2004 te Ghislenghien.

Organisatie

De brandbestrijding is in Nederland van oudsher een taak van de gemeentebesturen. Dit is in Nederland vastgelegd in de Wet veiligheidsregio's (Wvr) van 2010. Vrijwel alle gemeenten beschikken dan ook over een eigen brandweerkorps, waarvan de grootte afhankelijk is van de omvang en het brandrisico van de gemeente. Gemeentelijke brandweerkorpsen werken samen in "regionale brandweren". Op deze manier kunnen ze bepaalde taken efficiënter uitvoeren. Regionale brandweren richten zich primair op de voorbereiding van de rampenbestrijding, en kunnen bij grote incidenten en rampen snel over voldoende mensen en middelen beschikken, door middel van een gemeenschappelijke meldkamer in Nederland. In meerdere regio's zijn de gemeentelijke brandweertaken overgenomen door de regionale brandweer. Hiermee wordt een efficiëntere aansturing beoogd en kunnen meer taken gezamenlijk worden opgepakt.

Structuur
De brandweer heeft een strakke, hiërarchische commandostructuur. Dit stelt een brandweerkorps in staat om daadkrachtig en georganiseerd op te treden en samen te werken met andere brandweerkorpsen of met andere instanties zoals politie en ambulancedienst.

De overheidsbrandweer was voorheen per gemeente georganiseerd. Een gemeente had een afdeling brandweer die deze taak uitvoerde. Per 1 januari 2014 zijn alle brandweerkorpsen verplicht om in regionaal verband samen te werken. Deze verplichting komt voort uit de wet op de veiligheidsregio's. De brandweer wordt vanaf dan per veiligheidsregio georganiseerd en de brandweerlieden zijn dan in dienst van de veiligheidsregio. De gemeente heeft dan alleen nog een bestuurlijke taak en blijft verantwoordelijk voor de brandweerzorg. In diverse veiligheidsregio's is deze 'regionalisering' al een feit, anderen zijn druk bezig om dit te organiseren.

Alarmnummer
In Nederland, en het grootste deel van Europa is 112 het alarmnummer voor de hulpdiensten waaronder de brandweer.

Bel 112 voor spoedeisende hulp bij direct levensbedreigende situaties of wanneer u getuige bent van een misdrijf. Bijvoorbeeld na een verkeersongeluk, bij brand of wanneer iemand inbreekt. Dan telt elke seconde. Dit gratis Europees noodnummer belt u in alle EU-lidstaten. De 112-alarmcentrale stuurt dan onmiddellijk de juiste hulp, zoals brandweer, politie of ambulance.

De brandweerman/-vrouw
Lange tijd werd het brandweervak nagenoeg uitsluitend door mannen uitgeoefend. Vooral de laatste decennia is daar verandering in gekomen en maken ook vrouwen deel uit van de korpsen. Het beroep brandweerman kennen we in twee verbanden: vrijwilliger en beroeps.

Brandweerman/vrouw is een veeleisende job, die een zeker risico inhoudt. Brandweerlieden moeten kunnen functioneren in extreme omstandigheden, een goede lichamelijke en geestelijke conditie is dus vereist. Sociale vaardigheden zijn belangrijk omdat men steeds in een groep werkt en in contact komt met de burger in diverse hoedanigheden (slachtoffer, hulpverlener, omstander, dader etc) en andere hulpdiensten.

Om bij de brandweer te werken moet men vaak een ingangsproef afleggen. Een medische keuring maakt hier meestal deel van uit.

Kazerne
De brandweer is nagenoeg altijd gevestigd in een brandweerkazerne. De grootte van dit gebouw is sterk afhankelijk van de grootte van het korps en de taken en specialismen die het korps heeft.

Materieel
Materieel dat door de brandweer kan worden ingezet voor brandbestrijding en hulpverlening:
Vaartuig

• Blusboot (BRV)

Voertuigen

• Tankautospuit (TAS)
• Schuimbluswagen (SB)
• Crashtender (CT) op vliegvelden

Ondersteunende voertuigen

• (Technisch) Hulpverleningsvoertuig (HV)
• Autoladder (AL), deze wordt thans in veel plaatsen vervangen door de
• Hoogwerker (HW)
• Waterongevallenauto (WO)
• Diverse soorten aanhangers of haak-armcontainers (pomp, hulpverlening, waterkanon, poeder etc.)
• Dienstauto (DA/CA) voor bijvoorbeeld de Commandant, Officier van Dienst of de afdeling preventie
• Manschappenwagen/Materieelwagen (PM of GM)
• Verbindings- en Commandovoertuig (VC)

Specialistische voertuigen

(vaak maar niet altijd in beheer bij de Regionale brandweer)

• Haakarmvoertuig met Haakarmbakken (ontsmettingscontainer, ademluchtcontainer, verbindingscontainer, ... )
• Snel Interventie Voertuig ook wel SIE of SIV genoemd.
• Compressed Air/Foam System voertuig
• Tankwagens (TW)
• Personeel/materiaalwagen (PM)

Brandweer in Nederland

Beroepsbrandweer in Nederland
Beroepskorpsen vindt men alleen in grote steden of bijzondere gebieden zoals Europoort. Een dienst wordt volledig in en om de kazerne doorgebracht in afwachting van een oproep. Gedurende deze uren vindt het onderhoud aan materiaal en kazerne plaats, wordt oefening, sport en studie gedaan en worden rusturen ingelast. Uiteraard heeft een alarmoproep de hoogste prioriteit. Meestal vertrekt na het overgaan van het alarm binnen de 1 à 2 minuten het nodige materieel en manschappen uit de kazerne.

Beroepsmensen werken vaak in een rooster van 24 uur dienst, met daarna 48 uur vrij. Ook komt een een 12/24/12/48 uren schema voor (12 op; 24 af; 12 op; 48 af). Tijdens de nacht rust een beroepsbrandweerman of -vrouw in een rustverblijf in de kazerne, deze tijd maakt dan ook gewoon deel uit van de werktijd. De traditionele "24 uur op en 48 uur af" resulteerde in een (gemiddeld) 56 urige werkweek. Volgens Europese regelgeving mag een werkweek echter niet langer dan 48 uur zijn. In 2007 werd daarom de werkweek van de brandweerlieden aangepast zodat er maximaal 48 uur per week gewerkt wordt, waarbij de mensen met een 56-urig arbeidscontract nog wel hetzelfde salaris behouden. Voor de werkgevers betekent dit dat er sinds 2007 meer brandweermensen nodig zijn om de kazernes te bemannen. Als alternatief voor de beroepsbrandweer zijn er ook brandweerkorpsen die in de avonduren en het weekend vanuit de kazerne uitrukken met vrijwillige brandweerlieden die volgens een apart dienstrooster "gekazerneerd" zijn. Een voordeel hiervan is dat vrijwillige brandweerlieden bij alarm niet eerst vanuit hun woning of werkadres naar de kazerne hoeven te gaan, waarmee de snelheid van uitrukken in de avonduren en weekenden gelijk is aan een beroepskazerne.

Vrijwillige brandweer in Nederland
Met name in de kleine en middelgrote gemeenten is bijna altijd sprake van een vrijwillige brandweer. Bijna 80 procent van de 26.900 brandweerlieden in Nederland is vrijwilliger[1] en doet het brandweerwerk als bijtaak. Vaak mag deze van de werkgever het werk verlaten wanneer hij of zij opgeroepen wordt voor een dringende interventie. Het oproepen gaat over het algemeen via semafoons (ook wel pager of pieper genoemd). In deze gevallen wordt van een vrijwilliger verwacht dat hij of zij binnen 2 tot 3 minuten na alarmering in de kazerne is. De opleiding van een vrijwilliger is dezelfde als voor beroepskrachten. Veelal wordt er met piketregelingen gewerkt om de opkomst van een volledige bemanning te kunnen garanderen. Voor vrijwillige brandweerlieden geldt een aparte rechtspositieregeling, hierin is ook de vergoeding geregeld die de vrijwilligers krijgen[2].

Een deel van de brandweervrijwilligers is aangesloten bij de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers

Communicatie in Nederland
In Nederland communiceert de brandweer via het C2000-communicatienetwerk dat ook gebruikt wordt door de politie-, ambulancediensten, de KNRM, de douane, en de Koninklijke Marechaussee. Alarmering van brandweereenheden en -vrijwilligers vindt plaats via semafoons binnen het P2000-netwerk.

Opleiding in Nederland
Een deel van de aspirant-brandweerlieden is afkomstig van de jeugdbrandweer. De beroeps- en de vrijwillige brandwachten ondergaan dezelfde opleiding(en). Er zijn verschillende rangen waaraan bepaalde opleidingsverplichtingen zijn gekoppeld. Het diploma manschap A bijvoorbeeld bestaat uit de modules Brand, Technische Hulpverlening, Ongeval Gevaarlijke stoffen, Assistentie Waterongeval en Levensreddende Handelingen. De combinatie leidt tot het diploma. Daarna kan men het diploma manschap B behalen om specialistische taken te kunnen uitvoeren. Het eerstvolgende niveau is dat van bevelvoerder met daaraan gekoppeld de rang brandmeester. Een bevelvoerder is leidinggevende op een tankautospuit en geeft leiding aan 5 tot 7 personen. Ter indicatie; de opleiding tot bevelvoerder vergt voor vrijwilligers circa drieëneenhalf jaar.

De opleiding tot brandweerofficier (Officier van Dienst) vindt in Nederland centraal plaats aan het Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid/NIBRA te Arnhem. Hierbij is een hbo of wo opleiding een vereiste. Voorheen werden kandidaten fulltime in 18 maanden opgeleid en getraind tot incidentmanager. Door het fulltime karakter van dit onderwijs was het niet mogelijk hier een baan naast te hebben. Deze fulltime opleiding is vervangen door competentiegericht onderwijs, de zogenaamde leergangen. Een typische leergang duurt circa 35 weken en kost de cursist 1-2 dagen per week.

Jeugdbrandweer
In Nederland zijn meer dan 150 jeugdbrandweerkorpsen actief. In deze korpsen worden jongens en meisjes een aantal aspecten van het brandweervak bijgebracht. Daarbij is een van de doelstellingen dat kinderen door kunnen stromen naar de vrijwillige- of beroepsbrandweer. Zo zijn bij een groot aantal brandweerkorpsen mensen werkzaam die hun brandweercarrière bij de Jeugdbrandweer zijn begonnen. Het gaat hierbij niet alleen om brandweerkorpsen met een jeugdbrandweer maar ook bij korpsen die geen jeugdbrandweer hebben zijn mensen in dienst die elders bij de jeugdbrandweer begonnen zijn. De jeugdbrandweer wordt daarom gezien als de kweekvijver voor de "volwassen" brandweer. Vandaar dat steeds meer gemeenten en brandweerkorpsen een jeugdbrandweerkorps oprichten.

Voordat de stap naar de "volwassen" brandweer gemaakt kan worden hebben de kinderen bij de jeugdbrandweer meestal een opleidingsperiode van 5 tot 6 jaar achter de rug. Leden in de leeftijd tussen de 12 en de 15 jaar zijn junioren. Vanaf het jaar dat een jeugdlid 15 is kan hij of zij meedoen bij de aspiranten. Na het jaar dat het jeugdlid 18 is geworden mag hij of zij niet meer meedoen met de jeugdbrandweer maar met een pré solliciteren bij een vrijwilligers, beroeps of bedrijfsbrandweerkorps.

Brandweer Nederland
Brandweer Nederland is met ingang van 1 november 2012 de nieuwe naam van het samenwerkingsverband van alle brandweerkorpsen. Brandweer Nederland komt voort uit de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) en staat onder leiding van de 25 brandweercommandanten van de veiligheidsregio's. Samen vormen zij de Raad van Brandweercommandanten. De Raad van Brandweercommandanten heeft een dagelijks bestuur met een voorzitter en zes programmaleiders. Deze programmaleiders zijn ieder verantwoordelijk voor één taakveld van het Landelijk Programma Brandweerzorg. De taakvelden van Brandweer Nederland zijn Risicobeheersing, Incidentbestrijding, Vak-bekwaamheid en kennis, Crisisbeheersing, Informatiemanagement en Bedrijfsvoering. Stephan Wevers is voorzitter van de Raad van Brandweercommandanten.

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)
Het ondersteunende bureau van Brandweer Nederland wordt onderdeel van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) in Arnhem, dat per 1 januari 2013 zijn beslag heeft gekregen. Dit instituut is het uitvoeringsorgaan voor ontwikkelingen in het veiligheidsdomein en ondersteunt de brandweer op het gebied van bestuur, beleid, opleidingen en materieel.

Bedrijfsbrandweer

Luchthavens en de grotere industrieën beschikken over een eigen bedrijfsbrandweer. Deze bedrijfsbrandweer kan een aangewezen brandweer zijn (de overheid heeft bepaald dat deze specifieke locatie een eigen brandweer nodig heeft) of het kan een wens zijn van de locatie. De bedrijfsbrandweer is opgeleid voor de specifieke taken in het bedrijf. Ze hebben een goede kennis van de locatie en specifieke gevaren op hun werkgebied. In Nederland zijn veel bedrijfsbrandweren min of meer geïntegreerd in de regionale veiligheidsregio's. In het Rotterdamse Europoort gebied zijn veel bedrijven gevestigd die een bedrijfsbrandweer nodig hebben. Deze bedrijven hebben zich samen met de gemeente Rotterdam en het gemeentelijk havenbedrijf verenigd in het Openbaar Lichaam Gezamenlijke Brandweer. Daarnaast hebben bedrijven als Bruynzeel, Bavaria, Grolsch, MSD en diverse ziekenhuizen een eigen bedrijfsbrandweer. Ook in de Haven van Antwerpen hebben enkele bedrijven een eigen bedrijfsbrandweer zoals BASF, Borealis,... . Een goed voorbeeld van een bedrijfsbrandweerkorps is de Werkfeuerwehr van het chemieconcern BASF in Duitsland. Zij zijn een autoriteit op het gebied van brandbestrijding in chemische installaties en passen hun expertise internationaal toe.